بازگشت
صلح با طالبان ؟ یا پاکستان ؟
کاکوجان نیازی کاکوجان نیازی

جنگ های داخلی، قربانیان بی شمار انسانی از خود در افغانستان برجا گذاشت. این جنگ خانمانسوز، ساختارها، نهادها و نظام های اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی افغانستان را از پا در آورد. پیامدهای شوم این دوران، و جریانات ناگوار تر بعدی را که عبارت از ظهور طالبان  بود، فراهم ساخت.  سازماندهی طالبان و زمینه سازی برای حضور آنها در قدرت توسط  پاکستان، جنگ ها را در افغانستان شامل مراحل پیچیده تری گردانید. دراین دوران گره  تازه ی بر معضلات افغانستان بسته شد و طالبان در همنوایی با هراس افگنان بین المللی، دامنه ی جنگها را از مرزهای افغانستان و منطقه بیرون کشیدند و آنرا به دروازه های امریکا و اروپا بردند. طالبان که کماکان از حمایت پاکستان بهره مند بودند، زمینه های مساعدی را برای دهشت افگنان جهانی فراهم می آوردند. تقویت القاعده و گروه های دیگر تندرو اسلامی در زیر چتر امارات اسلامی طالبان، تقویت می یافت و به خطر بزرگی برای غرب مبدل می گردید. طالبان که با شعار تامین صلح، ثبات و شریعت، حاکمیت را کسب کردند، سیمای وحشتناکی از خود به جهانیان به تصویر کشانیدند. آنها تندرو ترین نظام سیاسی را در تاریخ معاصر جهان به نمایش گذاشتند. تشدید جنگ های داخلی، همراه بود با تضادهای گسترده ی جهانی که تاثیرات سنگینی به وضعیت افغانستان داشت. حالا که مدت نه سال از حاکمیت دولت افغانستان بعدار سقوط این رژیم می گذرد پاکستان نخواست صادقانه با افغانستان و جامعه ی جهانی در مبارزه با تروریزم و تامین ثبات در افغانستان کار کند تا اینکه کار به جایی کشید که افغانستان را مجبور به مصالحه با این گروه نماید ،از دیر زمانیست که دولت مردان افغانستان به اضافه ی دولت های غربی در راس ایالات متحده ی امریکا و بریتانیا و سازمان ملل متحد از مسله ی صلح با طالبان حرف میزنند که این بحث تا اکنون هیچ نتیجه ی را در قبال نداشته است . زیرا طالبان خواستار خروج بلاقید و شرط نیروهای بین المللی از افغانستان بوده و قانون اساسی موجوده ی این کشور نیز نمی پذیرند. اما جانب افغانستان به این مسله پافشاری کرده و برخی از کشور های غربی از جمله ایالات متحده ی امریکا ، انگلستان و شماری دیگر از کشور های که نیرو در افغانستان دارند  به پیشنهاد صلح با طالبان مهر تایید می گزارند . اما هیچگاهی به این مسله فکر نکرده اند که چگونه میتوانند با طالبان صلح نمایند از کدام قوت سیاسی و از چه میکانیزمی؟ این در حالیست که رییس جمهور افغانستان و شماری از رهبران سیاسی و جهادی به شمول تحلیلگران اوضاع افغانستان ومنطقه بار ها تاکید کرده اند که ریشه ی نا امنی و بحران در بیرون از مرز های افغانستان یعنی " پاکستان" قرار دارد. از سوی دیگر بریتانیا یگانه حامی پاکستان در طول پیدایش کشوری به نام پاکستان از بازی های دوگانه ی این کشور در قبال افغانستان پرده برداشت . دیوید کامرون نخست وزیر بریتانیا اخیرا به پاکستان هشدار داد تا از بازی دوگانه در قبال افغانستان دست بردارد.

این سخنان را نخست وزیر بریتانیا در حالی ابراز می‌ کند که افشای ده‌ها هزار سند محرمانه ی اردوی امریکا در مورد جنگ افغانستان از سوی ویب سایت ویکی لیکس، نشان می‌ دهد که سازمان استخباراتی پاکستان به صورت مخفیانه طالبان را در افغانستان حمایت می ‌کند.
کامرون اخیرا در جریان سفر به هند گفت غیرقابل قبول است که از داخل پاکستان تروریزم در جاهای دیگر تقویه شود
به گفته‌ ی او {براساس اسناد قبلی نیز این موضوع مورد بحث بود که باید مطمین شویم که مقام‌ها در داخل پاکستان به دنبال یک سیاست دو گانه نیستند}.

این نخستین باری است که یک مقام ارشد بریتانیایی در طول 9 سال گذشته یک چنین موضعی را در قبال پاکستان اتخاذ می‌ کند. پیش از این بریتانیا پیوسته به حمایت از پاکستان و سیاست‌های آن کشور در افغانستان متهم شده بود، حتی بریتانیا به نام پدر معنوی انگلیس ها در افغانستان شهرت دارد.

افشای ده‌ها هزار سند محرمانه ارتش امریکا که در هفته گذشته  از سوی سایت ویکی لیکس صورت گرفت، به صورت گسترده‌ یی نشان از حمایت، تمویل و تجهیز طالبان از سوی سازمان استخباراتی این کشور دارد. این اسناد هم چنان واضح ساخت که مقام‌های استخباراتی پاکستان در طراحی و برنامه ‌ریزی حملات تروریستی و ترور کارمندان دولتی و شخصیت‌های افغانستان نیز سهم جدی‌ یی داشته‌ اند و نیز در جلسات رهبران طالبان پیوسته شرکت می ‌کرده اند.

هرچند افشای این اسناد مقام‌های امریکایی و ناتو را عصبانی کرده است، اما آنها ظاهرا گفته ‌اند که معلومات موجود در این اسناد مسایل جدیدی را افشا نمی ‌کند.  

افشای این اسناد در شرایطی که گفته می‌ شود دولت افغانستان به توافقاتی پنهانی با پاکستان رسیده است، می ‌تواند این روند را مختل و یا به صورتی جدی تحت تاثیر قرار دهد.

هرچند در شرایط حاضر موضع‌ گیری دولت بریتانیا با موضع‌ گیری‌های مشابه از سوی دیگر متحدان امریکا در جنگ افغانستان همزمان شده است، اما این موضع ‌گیری در نوع خود بی ‌سابقه بوده و می ‌تواند بر روحیه ی پاکستان تاثیر بگذارد. پاکستانی‌ها که به حمایت متحد سنتی‌شان یعنی بریتانیا در معاملات جهانی خیلی مطمین هستند، طبیعتا انتظار چنین موضع ‌گیری را از سوی آن کشور ندارند، زیرا این‌ گونه موضع‌گیری از سوی بریتانیا، به انزوا و تنهایی پاکستان در گفتمان بین‌المللی مبارزه با تروریزم کمک زیادی می کند و انگشت اتهام های را به سوی پاکستان درازتر می‌ کند و موقعیت این کشور را در اذهان عامه ی بین ‌المللی به شدت آسیب می رساند. این اظهارات مقام ارشد بریتانیا ، مقام های پاکستانی را عصبانی ساخته و قرار بود که شجاع پاشا رییس استخبارات این کشور که قرار بود به بریتانیا سفر کند سفرش را لغو اعلام کرد اما آصف علی زرداری رییس جمهور این کشور روز چهار شنبه 4 آگست وارد لندن گردید وی پیش از دیدار با دیوید کامرون نخست وزیر بریتانیا، در مصاحبه ی با یک روزنامه ی فرانسوی " لوموند" گفته است که " جامعه جهانی در جنگ با طالبان شکست خورده است که این اظهارات آقای زرداری به شدت از سوی بریتانیا و ایالات متحده ی امریکا رد گردید ، زرداری در حالی به بریتانیا سفر میکند که کشورش شاهد هلاکت بیش از 1500 تن از پاکستانی ها در نتیجه ی سرازیر شدن سیلاب ویرانگر در مناطق مختلف این کشور به ویژه ایالت شمالغربی خیبر پختونخوا است . به گزارش رسانه های پاکستانی هزاران شهروند این کشور هم اکنون در هوای آزاد بدون غذا و آب بسر می برند اما زعیم مملکت به خاطر فرونشاندن تنش میان کامرون و عملکرد استخبارات پاکستان به این کشور سفر میکند و پیش از دیدار حرف های به زبان می آورد که آتش جنگ در افغانستان را داغ ترساخته و خود را از دسایس پنهانی بر علیه حاکمیت و مردم افغانستان بری الذمه سازد.

با این حال آیا ممکن است با طالبان از راه صلح پیش آمد زیرا هر باریکه مسله ی صلح ، مذاکره و تفاهم از جانب رهبری دولت افغانستان به میان آمده، طالبان بیشتر جسورتر گردیده و به هدایت مستقیم استخبارات پاکستان دست به حملات شدید تر برعلیه حاکمیت و مردم افغانستان زده اند که افزایش بیست در صدی تلفات غیر نظامیان  افغانستان در ماه جولای امسال مصداق این ادعا میتواند باشد.

 پس چه باید کرد؟

صلح زمانی میتواند در این کشور جنگ زده تامین شود که پاکستان از بازی دوگانه دست بر دارد اما بعید است که استخبارات این کشور، تا زمانیکه اهداف استراتیژیک اش در افغانستان تطبیق نگردد به این مسله تن در دهد ، یکی از اهداف استراتیژیک این کشور همانا به قدرت رسیدن یک حکومت ضعیف و مزدور که به اشاره پاکستان حرکت کند و یا به مثابه ی ابراز برعلیه  حریفان قدیمی " هند " استفاده شود. متاسفانه پاکستان هم نتوانسته درک کند و تاریخ افغانستان را یکبار ورق بزند که مردم این کشور از هر قوم و قبیله ی که هستند، هیچگاهی مزدوری اجانب را نپذیرفته اند، و لو که هر گروهی بر سر کار بوده است ،حتی در زمان حکومت طالبان در افغانستان برخی از طالبان با شهامت در بندر تورخم و سپین بولدک با ملیشه های سرحدی پاکستان در گیر شده و آنانرا چندین کیلومتر به داخل قلمرو فعلی این کشور عقب زده اند. زیرا طبعیت مردم افغانستان آزاده است . همزیستی مسالمت آمیز ، مبارزه علیه زورگویی ، و احترام متقابل شعار هر افغان است . و این مسله در رگ ، رگ مردم این کشور تزریق گردیده است . اگر مردم افغانستان امروز حضور 46 کشور جهان را پذیرفته اند آنها میدانند که سربازان این کشور ها به هدف رهایی افغانستان از جنگ های داخلی و از بین بردن پایگاه های ترورستان که افغانستان در دهه ی 90 شاهد آن بود در مطابقت به منشورسازمان ملل متحد ، حضور نظامی دارند . اما استخبارات پاکستان در ظاهر سالانه ملیارد ها دالر را به خزانه ی کشورش از امریکا و انگلیس تحت نام مبارزه با تروریزم پول می ریزد و از سوی دیگر با فرستادن ، تجهیز و مسلح ساختن برخی از گروه های مزدور دو طرف مرز را به خاطر کشتن ، عساکر بین المللی ، مردان ، زنان و اطفال افغانستان  مبادرت می ورزد.

نه به هیچ صورت!

 دراین شرایط نیمتوان صلح را از طریق مذاکره با طالبان در افغانستان تامین کرد! بلکه این صلح میتواند از طریق مذاکره با پاکستان حل گردد.

به منظور تامین صلح ، مذاکره و مفاهمه  یگانه ی راهی که باقیمانده همانا ، تدویر اجلاس فوق العاده ی شورای امنیت سازمان ملل متحد که در مطابقت با منشور این سازمان، که کشور های عضو مسوولیت امنیت جهانی را دارند ، پاکستان را شدیدا تحت فشار قرار دهند تا از مداخله و بازی های دوگانه دست برداشته و بخاطر تعمیم این موضوع ضمانت بین المللی اخذ گردد . در جلسه ی شورای امنیت سازمان ملل متحد تصریح گردد اگر پاکستان به این عمل مبادرت ورزد تمام نیروهای که در افغانستان مصروف پاکسازی طالبان وافراد مسلح مخالف دولت این کشور وارد پاکستان گردیده تا از اعمال و کردار این کشور به طور مسلحانه نظارت کنند. ویا اینکه مذاکرات دو جانبه به میانجیگری سازمان ملل و شورای امنیت میان دو کشور افغانستان و پاکستان صورت گیرد .این نشست دو جانبه در واقع با پاکستان   صورت گیرد ، وضمانت اجرایی قوی از این کشور اخذ گردد به این ترتیب میتوان به تراژیدی دیرینه ی مردم و ملت بیچاره ی افغانستان نقطه پایان گذاشت. درغیر آن آتش این جنگ نه تنها پاکستان را خواهد سوختاند بل ،یکبار دیگر به آنطرف آبها سرایت کرده از آنجاییکه جنگ در افغانستان ، جنگ خود افغانها نیست ، جهان نیز در این آتش ، بی داغ نخواهد ماند.


August 5th, 2010


  برداشت و بازنویسی درونمایه این تارنما در جاهای دیگر آزاد است. خواهشمندم، خاستگاه را یادآوری نمایید.
 
بازگشت
گزیده مقالات